ادبیات داستانی از پربارترین بخش های ادبیات فارسی و از مؤثرترین وسیله برای بیان مسائل اجتماعی و امور تربیتی است.قصه ، داستان کوتاه، افسانه و رمان جزئی از ادبیات داستانی هستند.ادبیات داستانی جدید تقریبا از اویل دوره مشروطیت تحت تأثیر ادبیات اروپایی شکل گرفت و از خطه شمال کشور داستان نویسان برجسته و خلاق زیادی ظهور کردند.
در سال 1385 کتابی با عنوان " از وارش تا ونوشه" به کوشش روح الله مهدی پور و حسین اعتماد زاده بوسیله انتشارات شلفین منتشر شد که در این مجموعه هشتاد سال داستان نویسی در مازندران و گلستان بررسی شده است.این کتاب به جهت اقلیمی بودن، مقدمه جامع درباره سیرداستان نویسی و نقد و بررسی داستان ها بسیار ارزشمند است. آن نخستین مجموعه ای است که به معرفی داستان های کوتاه مازندران و گلستان می پردازد. بی شک تعداد داستان نویسان مازندران و گلستان در طی هشتاد سال اخیر بسیار زیاد هستند و نقل داستان ها همراه با شرح حال همه داستان نویسان کاری دشوار خواهد بود و گنجایش پرداختن به آن هادر یک کتاب 533 صفحه ای نیست. لذا انتظار غیر از این هم نباید داشت.
مؤلف در این کتاب دوره های داستان نویسی را به سه دوره تقسیم کرده است: دوره اول از سال 1300 تا سال 1350 ادامه می یابد. دوره دوم دهه پنجاه را دربر می گیرد و دوره سوم از سال 1360 آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. به نظر مؤلفان استان گلستان در دوره اول داستان نویس ندارد ولی در دوره دوم سیدحسین میرکاظمی داستان نویس گرگانی بعنوان یکی از سه داستان نویس برجسته شمال کشور معرفی شده است. و در دوره سوم نام شش تن از داستان نویسان آمده که چهار تن از آن ها یعنی ابراهیم حسن بیکی، داریوش عابدی، عبدالرحمن اونق و عبدالصالح پاک گلستانی هستند. از زنان داستان نویس گلستانی نام زهرا درفش و فرخنده رضا پور آمده است. از آن جا که در دوره اول نام هیچ گلستانی نیامده مؤلفان محترم نتیجه گرفته اند که تولد ادبیات داستانی در استان گلستان بعد از استان مازندران بوده است.
اکنون نگارنده بر خود لازم می داند در جهت تکمیل این کتاب ، به معرفی برخی از داستان نویسان برجسته گرگانی و آثار ها بپردازد:
1- علی اصغر معززی:
وی در شهر علی آباد کتول به دنیا آمد و قدیمی ترین داستان نویس منطقه می باشد. کتاب داستانی وی " سرگذشت درویش حسن" نام دارد که در 35 صفحه در تهران به چاپ رسید.
2- محمد کاظم مداح:
وی متولد سال 1314 شمسی و از پژوهشگران تاریخ و فرهنگ منطقه است.از وی تاکنون داستان هایی با نام های" بار خاطر"،" نقش قلم"،" شراره خاموش" و "آتشپاره گرگان" به چاپ رسیده است. مداح اولین رئیس انجمن ادبی داستان نویسان گرگانی بود و سه سال درآن جا حضور داشت که در همان زمان کتاب "خوسه" که مجموعه داستان هایی از اعضاء انجمن ادبیات داستانی استان گلستان بوده با مقدمه و ویراستاری وی منتشر شد. وی افزون بر داستان نویسی، در شعر هم دستی چیره دارد و دارای تخلصی به نام "بیدل گرگانی" است.
3- سید حسین میرکاظمی:
وی فرزند فاطمه و آقا نظام در سال 1321در گرگان به دنیا آمد.� وی معلم دبیرستان ها و� مدرس مراکز تربیت معلم بوده ودر سال 1372 بازنشسته شد. وی� در فرودین سال 1358� به همراه جمعی دیگرکانون نویسندگان و شاعران را در گرگان تأسیس کرد.� نشریه (کتاب فصل) وبعدها جنگ ادبی (فصل گرگان ) بوسیله وی منتشر شد.سید حسین میرکاظمی هم اکنون مدیر وصاحب امتیاز نشر آژینه است.از سیدحسین میرکاظمی بیش ازبیست کتاب در حوزه ادبیات داستانی، رمان و شعر به چاپ رسیده است آثار سیدحسین میرکاظمی را می توان به حوزه های ادبیات داستانی برای کودکان ، رمان و ادبیات عوام تقسیم کرد. وی نزدیک به نیم قرن در این حوزه فعال است. سید حسین میرکاظمی در حوزه ادبیات داستانی یا قصه نامه کتاب های:" آلامان، گندم شورا، زن و این گمان ،یورت ،سایه های بوته تمشک ،کفچه مار، باغ زیتونی چشم" و در حوزه ادبیات داستانی برای کودکان و نوجوانان کتاب های:" مثل عاشورا،چه کسی باور می کند که من فوتبالیست بزرگی هستم؟،پرنده ها چرا به دلخواه نمی خوابند؟،می روم جبهه تا جنگ را تمام کنم،حماسه گوراو غلو و قیراتم ،خانوم کوچولو و آقا خرگوشه ،کبک دری و کبک ها ، مادرها تمام شدنی نیستند" ودر ادبیات عوام کتاب های:" قصه هایی از ترکمن صحرا ،افسانه های مازندگان، افسانه های شمال،افسانه های دیار همیشه بهار،چهل گیسو طلا،قصه های مردم مهربان، 33 قصه از سرزمین ایران" را به چاپ رساند.سید حسین میرکاظمی را می توان پدر داستان نویسان گرگانی دانست.
4- حسینعلی زمانی:
وی در سال 1334 به دنیا آمد و آثاری از قبیل" خرمش صفر" و "سراب" را منتشر کرد. وی افزون بر داستان نویسی در شعر بویژه اشعار طنز و سروده های طبری دستی چیره دارد و آثاری با عنوان های" زمزمه عارفانه عشق"و " منظومه آفرینش"ا به چاپ رساند. کتاب "چشمه ترانه" چند مجموعه شعراز وی به گویش تبری استرابادی بوده که کریم الله قائمی آن را به فارسی ترجمه و به زیور فنوتیک آراسته کرد.سرانجام حسینعلی زمانی در سال 1389 درگذشت.
5- داریوش عابدی:
وی در سال 1336 در شهرستان بندر ترکمن به دنیا آمد. وی مربی و کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و از اعضای انجمن قلم ایران است. نخستین مجموعه داستانش را در سال 1366با نام " آن سوی مه" منتشر کرد. پس از آن مجموعه داستان هایی با نام " زنگ آخر،غم این خفته چند ،رویای شرقی،کارآگاه سرکرده،حکایات سندباد بحری و 6 قصه دیگر،من ، بابا و یک کماندو،افسانه سهند و سندباد،حضور، نقش بندان" و ... را منتشر کرد. عابدی یکی از پیگیرترین و کوشاترین داستان نویسان است که اهمیت فراوانی به ساختار داستان می دهد و داستان نویسی را به جوانان آموزش می دهد. وی در زمینه آموزش داستان نویسی کتاب با نام " پلی به سوی داستان نویسی" را نوشت.داریوش عابدی در سال 1386 موفق به دریافت نشان درجه دو هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد.
6- ابراهیم حسن بیکی:
وی در سال 1336 در گرگان به دنیاو از سال 1359 به استخدام آموزش و پرورش درآمد. حسن بیگی در زمینه داستان نویسی بسیار کوشا است وی از قالب داستان برای بیان آرزوها و باورهایش استفاده می کند برای همین است که دورنمایه ی بیشتر داستان هایش جانبداری آشکار از باورها و اندیشه های سیاسی و مذهبی اش می باشد. وی تاکنون داستان هایی چون" چته ها" ،" عروسک شکسته"،" ریشه در اعماق" ، " سال های بنفش" و .. را به چاپ رسانده است. کتاب "ریشه در اعماق" به عنوان کتاب برگزیده 20 سال داستان نویسی انقلاب و دفاع مقدس انتخاب شد و جوایز گوناگونی را کسب کرده است.
7- عبدالرحمن اونق:
وی در سال 1338 در گمیشان به دنیا آمد وی از فرهنگیان ترکمن است.او از ابتدای سنین نوجوانی باکانون پرورش فکری نوجوانان ارتباط قلمی پیدا کرد و تحت تأثیر آموزش های آن داستانی به زبان ترکمنی نوشت. اغلب آثار وی در تهران توسط نشر سوره مهر به چاپ رسیده است. وی از رمان نویسان خبره ترکمن بوده و سه رمان وی یعنی:"آوای صحرا"،" در عمق شبهای تار"، و "گوراغلی" مشهوراست. رمان" آوای صحرا" در سال 1381 در 399 صفحه منتشر شد آن داستان تاریخی است که نویسنده در آن آوای جدائی ها، مهربانی ها و نیکی ها ، عشق و کینه و آوای یموت ها و تکه ها را در هم تنیده و به هم بافته و بعنوان مجموعه ای واحد عرضه می نماید. جایگاه اصلی حوادث و ماجراها "گمش دفه" است. امتداد رویدادها به دیگر نقاط حاشیه دریای خزر و "اینچه برون" نیز کشیده می شود. زمان وقوع رویدادهای رمان از آغاز تا پایان دوره قاجاریه و دوره سلطنت ناصر الدین شاه است.
8-هادی خرمالی:
وی در سال 1340� در یکی از روستاهای شهرستان آزادشهر به دنیا آمد.وی دارای مدرک کارشناسی و معلم می باشد. ازوی داستان هایی با نام های" الیمه، با غمهای جدایی، بازماندگان، چشمانم زنده است، در آرزوی ازدواج ،مهاجران داغستان و نمره بیست" به چاپ رسیده است. داستان" مهاجران داغستان" در میان همه آثار وی از شهرت بیش تری برخوردار است. این داستان برگرفته از زندگی واقعی عبدالقادر داغستانی از علماء و دانشمندان منطقه است. این کتاب وی در سال 1381 به عنوان داستان برگزیده کشوری توسط آموزش و پرورش کشورانتخاب شد.
9-عبدالصالح پاک:
وی فرزند مجید در اول آذر ماه سال 1341 در یکی از روستاهای شهرستان بندر ترکمن به دنیا آمد. وی مدتی مسئول واحد ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان گلستان بود. از وی بیش از ده� کتاب در حوزه ادبیات داستانی، رمان و افسانه ها بویژه درباره ترکمن ها به چاپ رسیده است.وی در جمع آوری افسانه های ترکمنی بسیارکوشاست و دراین باره چند مجموعه منتشر کرد ولی متأسفانه در بیشتر آثار وی نامی از راویان افسانه ها نیست. از آثار وی می توان کتاب های " چهل دروغ ،دختر چوبی، هدیه کلاغها ،نان کی عسل می شود، افسانه های ترکمن صحرا ،جاده بی انتها، کلاه پوستی، 90 افسانه برای نوجوانان و 55 افسانه ترکمن برای نوجوانان" نام برد.عبدالصالح پاک مقام های بسیاری در داخل و خارج کشور ازجمله نفر اول برگزیده داستان کوتاه رشد ، برنده دیپلم افتخار جشنواره دوچرخه طلایی ، برگزیده کتابخانه مونیخ آلمان ، برنده جایزه تشویقی نوما ژاپن برای تصویر گری کتاب گرگ آواز خوان و ... کسب کرده است.
10-بی بی حمیده محمد نیازی:
وی فرزند محمد تقان در مهرماه� سال 1341 در شهرستان گنبد به دنیا آمد. وی همسر دکتر اراز محمد سارلی و از فرهنگیان و سردبیر فصلنامه فراغی می باشد. اثر داستانی وی "لودا " نام دارد.این اثر مجموعه داستان هایی را شامل می شود که در مدت اقامت نویسنده در ترکمنستان و با الهام از شرایط زندگی در آن جا به رشته تحریر در آمده است.برخی دیگر از آثار داستانی وی در مجله فراغی به چاپ می رسد. همچنین بی بی حمیده محمد نیازی رمان بلندی درباره زندگی مختومقلی فراغی به زبان فارسی نوشت.
11-مسعود دیه جی:
وی در سال 1342در گمیشان به دنیا آمد. و دو رمان به نام های "درهای شکسته" و "آتش زیر خاکستر" و یک داستان بلند به نام های " نی لیک زن دریایی" را منتشر کرد.
12-سعید واقفی:
وی در سال 1343 در گرگان به دنیا آمد. از وی اطلاعات چندانی در دست نیست حتی نمی دانیم کتابی در حوزه داستان خواه رمان خواه مجموعه داستان کوتاه چاپ شده یا خیر؟! فقط همین قدر می دانیم که با قالب داستان آشناست و خوب هم می نویسد این ویژگی ها و نشانه ها را از خواندن تک داستانش با عنوان" سبیل"که در یکی از مجله های فرهنگی ادبی چاپ شده بود یافتیم.
13- عبدالرحمن دیه جی:
وی فرزند محمد رحیم در سال 1346 در بندرترکمن به دنیا آمد. وی اکنون مدیر مسئول هفته نامه صحرا می باشد. در زمینه داستان کتاب " داستان ماهی" و"سگ هار" را نوشت. داستان "سگ هار" منتخب دوازدهمین جشنواره روستا در زمینه داستان است.
14- یوسف قوجق:
وی در سال 1347 در یکی از روستاهای شهرستان رامیان به دنیا آمد. وی فرهنگی و مدیر مسئول هفته نامه یاپراق است. از وی در حوزه داستان کتابهای "کجاوه" ، "نبرد در قلعه گوگ تپه" و ... به چاپ رسیده است.یوسق قوجق را می توان یکی از سه داستان نویس برجسته و ماندگار ترکمنهای استان گلستان دانست.
15-حسن دسترس:
وی فرزند غلامعلی بوده و در سال 1350در شهرستان کلاله به دنیا آمد. وی دوران ابتدایی را در مدرسه دانش، راهنمایی را در مدرسه شهید مدرس و دبیرستان را در مدرسه سیدقطب کلاله سپری کرد. بعد از آن مدرک کارشناسی رشته تاریخ را از دانشگاه زاهدان و� مدرک کارشناسی ارشد را از دانشگاه آزاد بجنورد گرفت. وی اکنون از فرهنگیان آموزش و پرورش شهرستان کلاله و یکی از داستان نویسان برجسته شرق استان می باشد. وی از سال 1379 با چاپ داستانی با نام " دراز بانمک" وارد عرصه داستان نویسی شد بعدها در طول یک دهه داستان های دیگری با نام های " الناز زیبا،یوز پلنگ، شب های کلاله" منتشر کرد.
16- حسین عبدی:
حسین عبدی در اردیبهشت ماه سال 1350 در گرگان متولد شد. وی اکنون معاون فرهنگی حوزه هنری استان گلستان است. در حوزه ادبیات داستانی کتاب های" فردا افتو، دسته چوبی و صبح صادق" را منتشر کرد. همچنین مجموعه داستانی به نام"نقشه" از وی در کتاب "جاسوس" به چاپ رسید. کتاب " ستاره های کاغذی " که مجموعه 20 داستان کوتاه از نویسندگان جوان استان گلستان بوده و نیز کتاب داستان "پیراهن مشکی" اثر عایشه بی بی ناز قلی زاده به کوشش وی ویراستاری شده است. حسین عبدی در شعر نیز چیره دست می باشد.تخلص این شاعر (شبگیر) است. مجموعه شعرهای سروده شده وی درسال های 1368 تا1375� در کتاب (صدای بومی یک مرد) آمده است.

17- احمد قلیش لی:
وی در دهم مهر ماه سال 1353 در شهرستان گرگان به دنیا آمد وی دارای مدرک لیسانس ریاضی و فوق لیسانس علوم ارتباطات با گرایش تبلیغات بازرگانی می باشد. وی مدتی� کارمند اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بود .سپس مدیر روابط عمومی اتاق بازرگانی شهر گرگان شد. وی در حوزه روزنامه نگاری هم فعال بوده و مدیر مسئول هفته نامه حریف است ." طعم لیمو"از کتابهای داستانی وی بوده که در سال 1382 به چاپ رسید.� همچنین وی داستانی با نام " پنجره " را در هفته نامه حریف به چاپ رساند که در جشنواره سراسری مطبوعات فرهنگ رضوی موفق به کسب مقام برتر شد.احمد قلیش لی داستان های دیگری مانند" بوی باد ، مسابقه ، پنجره و دمپایی" در دست چاپ دارد.
این ها نام برخی از داستان نویسان برجسته استان گلستان بود اما در این میان نباید تک نگاری های برخی دیگر از داستان نویسان گلستانی را فراموش کرد اگرچه آن ها تاکنون نتوانستند بر کار خود استمرار ببخشند ولی بدون شک بر غنای ادبیات داستانی جدید افزوده اند.
مرحوم نعمت الله قاضی داستانی با نام " عشق و مرگ پوشکین"، محمود مفیدی داستانی با نام " رایش پنجم"، ابراهیم جاوید داستانی با نام " بازگشت" عایشه بی بی ناز قلی زاده داستانی با نام " پیراهن مشکی" زهرا درفش داستانی با نام" مسیر عشق" ، منیژه آقایان داستانی با نام" راز نرگس و مهتاب"، فرخنده رضاپور داستانی با نام "سرنوشت" ،مرحوم پروین سپهری داستانی با نام" ازدواج نذری"،� علی اصغر باران تند داستانی با نام "افسانه عشق خاکستری"، مسعود دیه چی داستانی با نام"آتش زیر خاکستر"، هادی ابراهیمیان داستانی با نام" ارباب"، علی نصیبی داستانی با نام" چمبلوک" را منتشر کرده اند.
در سال های اخیر جوانان زیادی به حوزه داستان نویسی روی آورده اند که این ها همگی نشانه رشد و استعداد داستان نویسی مردم استان گلستان می باشد. امید است که این روند ادامه داشته باشد. ان شاء الله.

گردآورنده: محمد انصار
حوزه هنری استان گلستان